ASÜD YÖNETİM KURULU BAŞKANI HARUN ÇALLI

HER MEVSİMİN VAZGEÇİLMEZİ DONDURMA 

Dondurma günümüzde her mevsim tüketiliyor olsa da yaz aylarında yeri apayrı. Sıcaklıklar yükseldiğinde tüketim miktarı da artışa geçen dondurmada, sektörün amacı mevsimsel etkileri azaltarak yıl boyu satışı artırmak ve büyümeye devam etmek.

Geniş bir hedef kitle

Ülkemizin ilk modern dondurma üretimi 1957 yılında açılan Atatürk Orman Çiftliği Pastörize Süt ve Mamulleri Fabrikası tarafından yapılmıştır. Türkiye’de ileri teknolojiler ve pazar ekonomisiyle birlikte, artık her çeşit dondurmaya ürün gamında yer verebilen markalar var. Rekabetin olduğu yerde, reklam alanı bir satranç oyunu havasına dönüşüyor. Dondurma reklamlarının en görünürde olduğu bu aylarda, çocukların dondurmacıların peşinde koştuğu reklamlardan, modern dünyanın üst-orta sınıfının keyifle tükettiği bir nesne olmasına kadar geniş bir çerçevede sunulan bu ürün, masumiyet noktasından haz kaynağı olarak kodlanabilmesine kadar genişleyebilecek bir manevra alanına sahip. Bu da dondurma sektörünün heterojen ve geniş bir kitleyi hedeflediğinin bir göstergesi.

Sektör yükselişte

Dondurma tüketim miktarı, ülkemizde düzenli bir şekilde artış gösteriyor. 2015 yılında ülkemizde yaklaşık 340 bin ton dondurma üretimi yapıldı. Bu üretimin 325 bin tonu yurt içinde tüketildi. Kişi başına düşen yıllık dondurma tüketim miktarı yaklaşık 5 litreyi buluyor. Bu oranın 2016 yılında daha da büyümesi bekleniyor. Avrupa’daysa tüketim iki kat daha fazla. Yine de dondurma sektörünün büyüyebilme potansiyeli iş dünyası için gayet umut verici.

Böylesine uzun bir geçmişe dayanan, farklı çağrışımlara sahip olan ve ekonomik bakımdan önemli potansiyel taşıyan dondurma sektörünü markalar üzerinden araştırdık. Sektördeki yerli pazarın ve dünya pazarının durumuna, yerli markaların sektörde bulundukları konumlara, markaların en çok satan ürünlerine, reklam stratejilerine ve yeniliklere dair sorulara cevap aradık.

Dondurma sektörünün dünyadaki ve ülkemizdeki durumundan bahsedebilir misiniz?

Türkiye’de TÜİK’in gıda sanayi ile ilgili son verileri 2013 yılına ait. Buna göre Türkiye’de 4.170 adet çalışan sayısı ile biri yabancı sermayeli olmak üzere 514 adet dondurma imalatı yapan tesis bulunmaktadır.  Bu tesislerde üretilen dondurmanın oluşturduğu katma değer 704 milyon TL’dir. Sektörde 514 tesis görünmekle birlikte yoğunlaşma çok yüksektir. Yani, en büyük 4 işletmenin cirolarının toplamı sektör cirosunun % 95.2’sini, en büyük 8 işletmenin cirolarının toplamı sektör cirosunun % 97.2’sini oluşturmaktadır. 2015 yılında üretim 340.000 tona, tüketim ise 325.000 tona ulaşmıştır.  Kişi başına tüketimde son 10 yılda 1.1 litreden 4.2 litreye yükselmiştir.

Her yıl düzenli olarak büyüyen dondurma pazarında tüketiminin % 44’ü Marmara Bölgesi’nde, % 23’ ü Ege Bölgesi’nde gerçekleşti. Günümüzde franchise satış noktalarının artmasıyla (Kahramanmaraş’taki dondurmacılığın katkısı en üst düzeyde olmaktadır) yazdan kışa doğru dengeli bir dağılım göstermekle birlikte mevsimsel farkların eskisi kadar belirgin olmadığı saptanmıştır.

Dondurma ithalatı ise genel olarak  1.500 ton civarında, 2015 yılında 1.879 ton ithalat yapıldı. 2015 yılında dondurma üretiminin 16.667 ton kadarı ihraç edildi.  Üretilen dondurmanın ancak % 5’i ihraç edilmekte olup % 95’i iç piyasa da tüketilmekte. İhracatta ise genel olarak Ortadoğu, Kafkasya ve Türk Cumhuriyetleri ve Kuzey Afrika devletleri ön plana çıkmaktadır.

Dünya genelinde dondurma pazarı 16.6 milyar litrelik hacimle 200 milyar TL’lik ekonomik bir değeri ifade etmektedir. Türkiye, dünyada ciroya göre 14, litreye göre ise 18'inci sırada yer almakta. Türkiye, dondurma pazarında Endonezya, Vietnam ve Hindistan’la birlikte en fazla büyüyen pazarlar arasındadır.

En fazla tüketim Amerika ve Asya’da

Kişi bazlı tüketim bakımından Türkiye ve dünya arasında ne gibi farklılıklar göze  çarpıyor?

Türkiye’de dondurma tüketimi 2000 yılında 1 litre olarak gerçekleşirken, 2005 yılında bu rakam 1.5 litreye, 2010 yılındaysa 2.5 litreye çıktı. 2015 yılında kişi başına tüketim 4.2 litreyi bulmuştur.

Günümüzde ülkelere göre dondurma tüketimi incelendiğinde dünyada birinciliği Amerika ve Asya ülkeleri paylaşmış durumdalar. Amerika’da yıllık kişi başı tüketim 30 litreye kadar ulaşmıştır. Avrupa’da ise İsveç yılda 16 litreyle en yüksek kişi başına dondurma tüketim oranına sahiptir. Avrupa’da dondurma tüketimi ortalama 7 kg civarındadır.

Dondurma sektöründeki firmalar ile dondurma satışı da yapan büyük pastaneler arasında bir rekabet var mı? Hangisi daha çok tercih ediliyor?

Ülkemizde dondurma tüketiminin; % 70‘ini anında tüketilen, % 21’ini evde tüketilen, %9’unu da catering dondurmalar oluşturmuştur. 6 - 25 yaş grubu tüketimin % 80’ini oluşturmaktadır.

Dondurma sektöründeki tüm herkes için en önemli gündem maddesi, tüketimde hala oldukça yüksek mevsimselliğin etkisidir. Bizde dondurma mevsimlik olarak algılanmakta ve genel olarak yazın tüketilmektedir. Neredeyse 10 ay kış olan kuzey ülkelerinin dondurma tüketimi 2 – 3  mislidir. Danimarka’da 8 lt/kişi, Finlandiya’da 13 lt/kişi, İsveç 16 lt/kişi, Norveç’te 11.5 lt/kişi dondurma tüketilmektedir. Bu gözle baktığımızda, daha kat edilmesi gereken çok yolumuz olduğunu görüyoruz.