Bir işaretin marka olarak tescili için o işaretin “ayırt edici” özelliğinin olması gereklidir. Marka olarak kullanılabilecek işaretler” Markanın içereceği işaretler” başlığıyla 556 Sayılı MarKHK’nin 5. maddesinde; “Marka, bir teşebbüsün mal veya hizmetlerini bir başka teşebbüsün mal veya hizmetlerinden ayırt etmeyi sağlaması koşuluyla kişi adları dahil özellikle sözcükler, şekiller, harfler, sayılar ve malların biçimi veya ambalajları gibi çizimle görüntülenebilen veya benzer biçimde ifade edilebilen, baskı yoluyla yayınlanabilen ve çoğaltılabilen her türlü işaretleri içerir. Marka, mal veya ambalajı ile birlikte tescil ettirilebilir. Bu durumda mal veya ambalajın tescili marka sahibine mal veya ambalaj için inhisari bir hak sağlamaz “İnhisarî hak sağlamayan bu tür unsurlar, tescil belgesi üzerinde açıkça belirtilir” şeklinde düzenlenmiştir. Maddede işaret geniş anlamı ile kullanılmıştır. Sözcükler, logolar, armalar, harfler, sayılar, renkler, üç boyutlu cisimler ve bunların kendi aralarında oluşturdukları kompozisyonlar veya birbirleri ile olan kombinasyonları yahut marka olarak tescil edilebilecek her şey işarettir. Ancak kararnamede ifade edilen her işarette marka olarak tescil edilemez. Bir işaretin marka olarak tescili için o işaretin “ayırt edici” özelliğinin olması gereklidir. Marka, eşyanın veya hizmetin adıyla özdeş ise ayırt edici gücü ortadan kalkar. Bu nedenle MarKHK’nin 7/I-c maddesinde; belirtilen ticaret alanında cins, çeşit vasıf, kalite miktar değer, coğrafi kaynak ve m.7/I-d’de belirtilen herkes tarafından kullanılan ve belirli bir meslek veya ticaret grubuna mensup olanları ayırt etmeye yarayan işaretler marka olarak tescil edilemez. Örneğin; Yargıtay bir televizyon şirketinin “MULTİCANAL” ibaresinin marka olarak adına tesciline “çok kanallı tv veya radyo hattı anlamını ifade etmektedir...”, “…bir markada bulunması gereken ve onu diğer markalardan farklılığını sağlayacak ayırt edici unsurunu taşımadığı…” “…sadece cins çeşit ve miktar belirlemeye yönelik bu sözcüğün marka olarak tesciline 7/I-c maddesi engel teşkil etmektedir...”  gerekçeleri ile onay vermemiştir. Marka olarak belirlenen işaretin bir mal veya hizmeti somutlaştırması ve ayırt edici kılması için, o mal veya hizmetin kendisini, cinsini çağrıştıran kavramlardan seçilmemesi ve mümkün oldukça uzak olan ifadelerin seçilmesi doğru olacaktır. Hizmet veya malın ait olduğu alana yabancı işaretlerin seçilmesi “ayırt edicilik” özelliğini artıracaktır. Bu ön bilgiler doğrultusunda marka olarak tescil edilebilecek işaretlere biraz daha yakından bakalım:   Kişi Adları. Kişi adlarının marka olarak tescil edilebileceği kararnamede açıkça belirtilmiştir. Kişilerin adları veya soyadları yahut her ikisi birlikte marka olarak tescil edilebilir. Mithat, Cavit, İnci gibi ön adlar, Sabancı, Koç, Ülker gibi soyadları tek başına veya Sabri Özel, Pierre Cardin gibi her ikisi  birlikte kullanılabilirler. Hatta takma adların da tescili mümkündür. Örneğin Fahrettin Cüreklibatur’un takma adı olan Cüneyt Arkın’ı tescil ettirmesi mümkündür. Başkasının ad ve soyadı kişi tanınmışsa ancak izin alınarak tescil ettirilebilir.   Sözcükler. Her türlü sözcük marka olarak tescil ettirilebilir. Günlük konuşmalarda kullanılan sözcükler örneğin “GÜNAYDIN”, teknik terimler, örneğin “π”, anlamsız türetilmiş sözcükler örneğin “havet” (Hayır+Evet) marka olarak tescile konu edilebilecektir. Sınır, bu sözcüklerin markanın kullanılacağı mal veya hizmeti belirlememesi, tarifi veya kaynağını oluşturan kelimelerden oluşmaması olacaktır. Aksi takdirde seçilen sözcük ayırt edici vasıfta olmadığı için marka olarak tescil edilemez. Marka bir veya birden fazla sözcükten yahut sözcük gurubundan oluşabilir. Örneğin “Hayatın Gerçek Tadı” ve “Değişmeyen Tek Şey Değişimdir” de olduğu gibi. Marka olarak seçilen sözcüğün yabancı bir dilde olması da tescile engel değildir. Türkçe kelimeler için yaptığımız açıklamalar yabancı kelimeler için de geçerlidir.   Şekiller. Şekiller marka olarak tescil edilebilir. Tescil için kriter; bu şekillerin çizimle görüntülenebilmesi veya benzer biçimde ifade edilebilmesi, baskı yoluyla yayınlanabilmesi ve çoğaltılabilmesidir. Bu şartlara sahip ve ayırt ediciliğe de sahipse her türlü şekil marka olarak tescil edilebilir. Bir şeklin tek başına marka olarak tescil edilebilmesi mümkün olduğu gibi, bu işaretin marka olarak tescil edilebilecek diğer işaretlerle oluşturacağı kompozisyonlar da marka olarak tescil edilebilir. Örneğin Lacoste+şekil (timsah) bu tür markaya örnektir.   Harf ve Sayılar. Harf ve sayılarında marka olarak tescil edilebileceği kararnamede açıkça belirtilmiştir. Ancak harf ve sayıların tek başına marka olarak tescili mümkün değildir. Eğer harf ve sayılar tek başına tescil edilecekse ayırt edici bir özelliğe sahip olması halinde bu mümkündür. Örneğin Halk Bankası’nın kullandığı “H” harfi özel bir tarzda tasarlanmıştır.  Harf ve sayı gurupları veya bunların kompozisyonu marka olarak tescil edilebilir. BMW, HP, BP, MMM, 307 ve B52 bu tür markalara birer örnektir.   Üç Boyutlu Cisimler. Kararnamenin 5. maddesinde yer alan “malların biçimi ve ambalajı” ibareleri hacimli şeylerin üç boyutlu şekillerinin de marka olarak tesciline açıkça izin vermektedir. Üç boyutlu cisimlerin tescili için bu cisimlerin ayırt edicilik şartını gerçekleştirmeleri gerekir. Ancak, malın sadece kendisinin tescili mümkün değildir. Mal ve ambalaj üzerindeki marka koruma kapsamında olup, markanın üzerine konulduğu mal veya ambalaj koruma kapsamının dışındadır. Markanın üzerine konulduğu mal ve ambalaj da koruma kapsamına alınmak isteniyorsa bunlar ayrıca marka olarak tescil edilmelidir. Markanın üzerinde bulunduğu malın şekli veya ambalajı ayırt edici nitelik taşıyorsa, marka olarak tescil edilebilir. Bu düzenleme ile üç boyutlu olarak çizilen şekiller de marka olarak tescil edilebilir. Örneğin Kinder’in yumurta şeklindeki ambalajı, Jaguar’ın üç boyutlu armasının şekli marka olarak tescil edilebilmektedir. Kararnamede marka olarak belirlenecek işaretler yukarıda sayılanlarla sınırlı olarak sayılmamıştır. MarKHK’nin 5 maddesinde yer alan “…her türlü işaretleri içerir” ifadesi ayırt edici özelliği olmak kaydı ile çizimle ve benzer şekilde ifade edilebilen diğer işaretlerinde marka olarak tesciline izin vermiştir. Kararnamede açıkça yer almamakla birlikte aşağıda belirtilen işaretlerin de marka olarak tescili mümkündür.   Resim ve Fotoğraflar. Çizimle ifade edilebilmesi, baskı yoluyla yayınlanabilmesi yanı sıra ayırt edicilik şartını da sağlamaları halinde marka olarak tescil edilmeleri mümkündür Bu yüzden resim ve fotoğrafların da marka olarak tescili mümkündür. Örneğin bir kimsenin kendine ait fotoğrafı, çiçek veya başkaca bir canlının resmi marka olarak tescil edilebilir. Resim veya fotoğraf tek başına olduğu gibi başka işaretlerle birlikte oluşturacakları kompozisyonlarla marka olarak tescil edilebilirler. Sanat eserleri sahibinin izni alınmak kaydı ile marka olarak tescil dilebilir. Tarihi veya turistik bir yerin tescili de mümkündür. Bir animasyon karakterinin, örneğin Walt Disney’in çizgi karakterlerinde olduğu gibi, marka olarak tescili mümkündür.   Logo ve Armalar. Logo, grafik çizgilerin tasarımlanmasından oluşmaktadır. Sabancı gurubunun “S ve A” harflerinden oluşan tasarımları, Galatasaray Spor Kulübünün “G ve S” harfinin birlikte tasarlanması logo markaya örnektir. Yine kurumu veya kuruluşu sembolize eden amblemler de marka olarak tescil edilebilir.   Renk, Ses ve Kokular. Renkler de birlikte oluşturacakları kompozisyonlarla marka olarak tescil ettirilebilirler. Örneğin Marlboro Formula 1 yarışlarının düzenlendiği bazı ülkelerdeki sigara reklamı yasağını sadece renk ve şekilden ibaret kompozisyonu ile aşarak kullanabilmektedir. Ancak tek bir rengin marka olarak tescili olanaklı değildir. Zira, bu durum ticari işletmeler arasında haksız rekabetin doğmasına neden olabilecektir. Herhangi bir ürünle özdeşleşmiş bir rengin tek bir işletme tarafından kullanılmasının haksız rekabete neden olacağı açıktır. Sesler ve melodiler notaya dökülmek ve kokular kimyasal bir formülle ifade edilebilmek şartıyla marka olarak tescil edilebilir. Kokunun marka olarak tescil edilebilmesi için ise tescil başvurusuna, kokunun açıklık ve kesinliğini teşhise imkan verecek vasıtaların eklenmesi gerekir. Ayrıca tescil başvurusu sırasında, sicile başvuran kişilerin markanın neden ibaret olduğunu, hiçbir şüpheye mahal vermeksizin anlamaları için markanın yayına ve çoğaltılmaya elverişli örneğinin olması gerekir. Tekrar etmek gerekirse kararnamede yapılan düzenlemede marka olabilecek işaretler sınırlı olarak sayılmamış, üç boyutlu çizim, baskı yoluyla çoğaltılma olanağı gibi yöntemlerle ifade edilebilir ve ayırt edici özelliğe sahip her türlü işaret marka olarak tescil edilebilecektir. İleriki sayılarımızda uygulama örnekleri ile bu konuya yeniden döneceğiz.