Sinem Mercan

Maden suyu sektörü tanıtımla markalaşacak

Türkiye, maden suyu kaynakları bakımından çok kaliteli ve zengin olmasına rağmen, tüketimde gelişmiş ülkelerin oldukça gerisinde kalıyor.  Maden suyu tüketiminde sınıfta kalan Türkiye’de, tüketimi artıracak en önemli unsur ise tanıtım faaliyetleri…

Maden suyu, çözünmüş haldeki mineral ve gaz içeren kaynak sularının ortak adı. Halk arasında genellikle soda ile karıştırılan maden suyu, içerdiği tüm mineraller ve karbondioksit gazı ile birlikte yeraltındaki çatlaklardan yol bularak yeryüzüne çıkar ve tamamen doğaldır. Soda ise su ve sudan yapılan içeceklere üretim esnasında karbondioksit gazı basılmasıyla elde edilen ve tamamen yapay olan bir içecektir. Maden suyu kaynakları açısından dünyanın en zengin ülkelerinden biri olan Türkiye’nin, ne yazık ki maden suyu tüketimi oldukça az. Tüketimin az olmasının en önemli nedeni ise tanıtım yetersizliği. Ülkemizde daha çok ilaç niyetine tüketimin revaçta olduğu maden suyunda, son yıllarda yapılan tüketiciyi bilinçlendirme ve tanıtım çalışmaları sebebiyle, 1999’da kişi başı 1 litre olan tüketim, 2015 yılında 10 litreye ulaşmış.

TÜRKİYE, 2015’TE 675 MİLYON LİTRE MADEN SUYU TÜKETTİ

2008 yılında 340 milyon litre düzeyinde gerçekleşen maden suyu tüketimi, 2009 yılında krize rağmen %5 oranında büyüyerek 360 milyon litre düzeyine ulaşmış. 2015 yılında ise 675 milyon litre civarına çıkmış…

Kaynak: Maden Suyu Üreticileri Derneği (MASUDER)

Sektörde Sağlık Bakanlığından ruhsatlı 32 maden suyu üreticisi bulunuyor. Bu firmaların sadece 12 tanesi ulusal boyutta faaliyet göstermekte olup diğerleri bölgesel bazda çalışmalarını yürütmüyor. Maden suyu ithalatımıza bakacak olursak da yok denecek kadar az olduğunu görüyoruz. İhracatta da durum pek iç açıcı değil, %3 civarında bir ihracat söz konusu. Bu düşüklüğün nedeni ise navlun maliyeti olup bununla ilgili bir destek alınamaması…

MADEN SUYU TÜKETİMİ EN ÇOK AVRUPA’DA

Maden suyu dünyada ambalajlı su pazarı içinde değerlendirilen bir segment. Dünya ambalajlı su pazarı yaklaşık 256 milyar litre büyüklüğünde olup tüketimin %24 ‘ü Batı Avrupa’da, %18’i Kuzey Amerika’da ve %7’si ise Doğu Avrupa’da gerçekleşiyor. Ancak Batı Avrupa ve Kuzey Amerika pazarları doygunluğa ulaşmış durumda… Ambalajlı su tüketimi, dünya ortalamasında 35 litre iken Batı Avrupa’ya gelindiğinde 120 litreye çıkıyor.

Dünya ambalajlı su pazarından gazsız sular ve kaynak suları kısmı, maden sularına göre daha hızlı büyüyor. Maden sularının ambalajlı su pazarındaki payı %16.

Dünya maden suyu tüketiminde %75 pay ile Avrupa ilk sırada yer alıyor. İtalya, bu bölgede en büyük ambalajlı su pazarı olarak göze çarpıyor. Kişi başına yıllık ambalajlı su tüketimi 205 litre. Bu pazarın %17’si maden suyu olup; kişi başına maden suyu tüketimi de 35 litre. İkinci büyük ambalajlı su pazarı ise Almanya... Kişi başına yıllık ambalajlı su tüketimi 150 litre civarında olup bu pazarın %57 si maden suyu. Almanya’da kişi başına maden suyu tüketimi de 85 litre.

  Kaynak: Maden Suyu Üreticileri Derneği (MASUDER)

Levent Sungur, Maden Suyu Üreticileri Derneği (MASUDER) Genel Sekreteri

Maden suyu tüketimi 2015 yılında 10 litreye ulaştı

Maden suyunun Türkiye’de diğer içecek gruplarına göre tüketimde ve üretimde aldığı pay nedir?

Kaynak bakımından çok zengin bir ülke olmamız ve üretim imkanlarımızın da yapılan yatırımlar sonucu kapasitesinin çok artmasına rağmen tüketim miktarına göre üretim yapılmaktadır. Diğer içecek grupları ile karşılaştırıldığında ise, tüketiminin %37’si gazlı ürünlerden oluşuyor. Yaklaşık 3.3 milyar litre gazlı içecek tüketimi içinde maden suyunun tüketim miktarı 673 milyon litre. Gazsız içeceklerin ise 4.2 milyar litresi paketlenmiş su, 1.1 milyar litresi meyve suyu, 600 bin litresi ise ayran olarak tüketiliyor.

Maden suyu sektöründeki sorunlar nelerdir? Bu kapsamda dernek olarak Türkiye’de maden suyu sektöründeki sorunları çözmek ve sektörü geliştirmek amacıyla hangi adımları atıyorsunuz?

Sektörün en büyük sorunlarından biri maden suları ile ilgili gerekli araştırmanın yapılmadan verilen beyanatlarla basında bilgi kirliliği oluşturulmasıdır. Ayrıca; firmalardan tesislerin gayri safi hasılatının %1 oranında idare payı alınmaktadır. Halbuki akışkanın kullanıldığı doğal maden suyu tesisinde maden suyu üretiminin dışında su, meşrubat ve/veya meyve suyu gibi diğer alkolsüz içeceklerde üretilmektedir. Tesislerin gayri safi hasılatının %1’i tutarında idare payının alınması dışında diğer ticari faaliyetlerinden de idare payı alınması şeklinde yorumlanabileceğinden kanunun maksadı aşılmaktadır. Bunun dışında doğal maden suyu üretim maliyetinin %80’i ambalaj malzemelerinden (şişe, kapak, etiket, shrıng, mürekkep, strec sarma, karton koli) oluşmaktadır. Alınan bu %1’lik payın ambalaj malzemeleri dahil hesaplanması sektöre aşırı yük getirmektedir. Bu nedenle bu payın ‘ambalaj malzemeleri maliyetleri düşüldükten sonra geriye kalan hasılatın %1’i şeklinde olması gerekmektedir.

Avrupa Gümrük Birliği Anlaşmasında olduğu gibi diğer üçüncü ülkelere yapılacak ticari ikili anlaşmalarla ihraç edilecek maden suları ve aromalı maden sularına %100 vergi muafiyeti uygulanması ve nakliyat navlun iadesi verilmesidir.

Kullanılan ambalajlarla ilgili geri kazanım hedefleri her yıl artmakta ve 2015’te % 48 olan geri kazanım hedefi 2020 yılında %60 olarak verilmektedir. Ambalaj kullanıcısının üzerinde olan bu toplam içine ambalaj üreticilerinin de dahil olması gerekmektedir.

[caption id="attachment_19059" align="alignnone" width="2715"] Man pouring mineral water in glass[/caption]

Sağlık Bakanlığı tarafından revize edilen ‘‘Doğal Mineralli Sular hakkındaki yönetmelikle geri dönüşümlü olarak kullanılan ve üzerinde fırınlanmış etiket bulunan cam şişelerin etiket bilgileri değiştikçe şişe üzerine uygulanması talep edilmektedir. Bu etiketlerin silinmesi teknik olarak mümkün olmadığı için piyasadaki milyonlarca şişenin imhası istenmektedir ki bu büyük oranda hem ülke ekonomisine hem üreticiye zarar verecektir. Bu maddenin yeni şişe siparişi esnasında yeni etiket bilgileri ile baskı yaptırılacaktır” şeklinde değiştirilmesini talep etmekteyiz.

Ambalajlı su satış yerleri ile ambalajlı su nakil araçlarının tabi olacağı usul ve esaslar tebliği özellikle polikarbonat damacanalara yönelik hazırlanmasına rağmen maden sularının da dahil edilmesi ve tebliğde yer alan bazı hükümlerin fiili alanda uygulama zorluğu ile iller arasında tebliğin yorumlama ve uygulama farklılıklarının olması da diğer bir olumsuzluktur.

MADEN SUYU İLAÇ NİYETİNE KULLANILIYOR

Ülkemiz, dünyanın en kaliteli maden sularına sahip. Ancak tüketim olarak gereken noktanın çok gerisinde… Bunun sebebi nedir? Maden suyu halka yeterince tanıtılmıyor mu? Bu doğrultuda nasıl bir tanıtım faaliyeti planlanması gerektiğini düşünüyorsunuz?

Kaynak bakımından zengin olmamıza rağmen ne yazık ki maden suyu tüketimimiz azdır. Bu az tüketimin birçok nedeni olmakla beraber en önemli neden maden suyunun tanıtım yetersizliğidir. Türk insanı maden suyunu sadece hazmı kolaylaştırıcı bir içecek olarak tanımakta ve bir nevi ilaç niyetine kullanmaktadır. Derneğimizin kurulması ile beraber yapılan tüketiciyi bilinçlendirme ve tanıtım çalışmaları ile bu yanlış alışkanlık değişmeye başlamış ve tüketiciler maden suyu içme alışkanlığı edinmeye başlamışlardır. Son senelerde sektör büyük gelişme kaydetmiştir. Örneğin 1999’da kişi başı 1 litre olan tüketim 2015 yılında 10 litreye ulaşmıştır.

•Sektörde geri dönüşümlü şişeden geri dönüşsüz şişeye geçiş.

•Altılı ambalajların maden suyu tüketimini arttırması.

•Sağlık bilincinin giderek daha çok önem kazanması.

•Meyve aromalı maden sularının pazara girişi.

•Firmaların yatırım atağına geçmesi.

•Rekabetin ürün çeşitlenmesini sağlaması,

Bu gelişmenin ve tüketimin artmasının arkasındaki önemli etkenlerdir.

Maden suyu ve soda halk arasında genellikle karıştırılır, ikisinin de aynı şey olduğu zannedilir. Aslında birbirinden oldukça farklılar. Bize her ikisi arasındaki bu farkları açıklar mısınız?

Kısaca maden sularının tanımını yapmak gerekirse; “Yer kabuğunun farklı derinliklerinde, uygun jeolojik şartlarda doğal olarak oluşan bir veya daha fazla kaynaktan yeryüzüne çıkan ya da mekanik usullerle çıkartılan, erimiş mineral içeriği  1000mg/lt. ve üzerinde olan ve doğal karbondioksit ihtiva eden diğer bileşenleri ile tanımlanan, tüm özellikleri ile kirlenmeye uğramamış olan fizyolojik ve tedavi edici etkinliği bilimsel olarak kanıtlanmış soğuk ve sıcak sulardır. Kısacası doğal madensuyu doğal bir mineral deposudur. Soda ise, içilebilir özellikteki suya karbondioksit gazı eklenerek elde edilen ve tamamen “yapay” olan bir içecektir.

225 maden suyu kaynağımız var

Türkiye’de tespit edilmiş ne kadar maden suyu kaynağı bulunuyor? Günlük boşalım miktarı ne kadar? Bu potansiyelin yüzde kaçı değerlendiriliyor?

Ülkemizde tespit edilmiş 225 maden suyu kaynağı bulunduğu ifade edilmektedir. Kaynak envanteri çalışmasına göre günlük maden suyu boşalımı 63 milyon litredir. Potansiyelin yaklaşık %4’ü değerlendiriliyor.

Son yıllarda meyve aromalı maden suları piyasaya girmeye başladı. Bu maden sularının pazara girmesi neticesinde maden suyu satışlarında geçmiş yıllara göre bir artış söz konusu oldu mu?

Temmuz 2001 tarihli yönetmelik ile meyve aromalı maden sularının piyasaya sunulmasının önü açılarak, sektörde ürün çeşitliliğinin sağlanması ile ilgili yasal altyapı oluşturulmuştur. Meyve aromalı ürünlerin maden suyu pazarındaki payı %24 civarındadır. Meyve aromalı maden suları ile sektörde ürün çeşitliliği sağlanırken, değişik yaş gruplarında aktif maden suyu tüketicisi haline gelmesi olanağı ortaya çıkmıştır. Yapılan araştırmalar sonucunda meyve aromalı maden suyu tüketiminde gençlerin önemli potansiyel oluşturduğu görülmektedir. Daha çok erkeklerin tercih ettiği maden suyunun son yıllarda özellikle kadın tüketicilerde de yaygınlaşmasında meyve aromalı maden sularının etkisi bulunmaktadır.