Premier Lig kulüplerinden Everton bu yaz için sponsorluk ve ticari gelir kaynaklarında önemli değişimler yapmayı planlıyordu. Tüm Dünya ve futbolu durduran pandemi süreci bu değişimi yavaşlatmışa bile benzemiyor.

Premier Lig kulüplerinden Everton bu yaz için sponsorluk ve ticari gelir kaynaklarında önemli değişimler yapmayı planlıyordu. Tüm Dünya ve futbolu durduran pandemi süreci bu değişimi yavaşlatmışa bile benzemiyor.

Öyle ki Everton geçtiğimiz hafta 5 yıllık forma tedarikçisi Umbro’nun yerine Hummel ile anlaştığını açıkladı. Sırada yeni göğüs sponsoru ve Goodison Park yerine Everton’un yeni evi olarak planlanan Bramley-Moore Dock Stadyumu var.

Bramley-Moore Dock Stadyumu var. Avrupa futbolunda kulüplerin ticari gelirlerini arttırmaya yönelik çabaları pandemiden önce başlamıştı. Deloitte’nin Money League raporunun son düzenlemesinde de açıkça görülen, kulüplerin kontrol edemedikleri yayın ve maç günü gelirleri dışında kontrol edebildikleri sponsorluk gelirlerine odaklanmış olmaları, gelecekte de bu yaklaşımı artarak görecek olmamızdı. Bu anlamda da Everton’un almış olduğu bu büyük karar beni şaşırtmadı. Her birinin altında yatan motivasyonları sorgulamak ise benim için keyifli bir hobi.

İlk olarak teknik sponsor değişiminden başlayalım. Geçtiğimiz ay partnerlik olgusundan bahsederken iş birliklerinin “uzun dönemli” olmasının öneminden bahsetmiştik. Birlikteliklerin yaşını uzatan değer örtüşmelerinin yanında stratejik hedefler ve mali faydalar. Aksi durumda her normal işletmenin yaptığı gibi kulüpler de pazarda yeni arayışlara girebilmekteler. Geçtiğimiz günlerde Premier Lig ekiplerinden Watford da teknik sponsorunu değiştirmiş ve Kelme seçiminin nedenleri olarak maddi gelirin yanı sıra markanın Uzakdoğu sahipliğinden ötürü Asya pazarında yaratılması beklenen yeni gelir kaynağı ile kitlerin kalıplaşmış tasarımlarından ziyad, kişiselleştirilmiş, esneklik gösterilmişti. Everton’da ise açıklamadan anladığımız kadarıyla daha çok maddi motivasyonlar. 2014 yılından beri Umbro ile çalışan kulübün bu anlaşmadan sağladığı yıllık gelir 5 milyon £ iken, yeni anlaşmanın yıllık değerinin 8-10 milyon £ arasında olduğu söyleniyor. Bunun yanında kulübün Şampiyonlar Ligi’ne kalması hâlinde ödenecek performans bonusları da mevcut.

Marka tarafından bakıldığında ise değişen pazarlama hedefleri göze çarpıyor. Güçlü futbol mirasına rağmen Umbro, yeni dönemde “rugby” sporunu öncelikli hâle getirmiş durumda. Hummel ise bir yenilenme döneminde. Uzun dönemdir popüler kültürün içerisinde görmediğimiz marka bunu değiştirmek üzere belli ki futbola yeniden giriş arayışındaydı. Everton’ı “bayrak takım” olarak lanse etmeleri de bize bunu söylüyor. Danimarkalı marka aynı zamanda Amerika’nın doğu yakasında bazı amatör futbol takımları ile de iş birliği içinde. Bu noktada Amerikan oyuncu transferleri ile kıtada belirli taraftar kitlesi ve bilinirlik elde eden Everton iyi bir seçim. “Peki neden Everton? Neden Manchester United, City, Liverpool değil?” diyenler olabilir. Bunun da sebebi teknik sponsorlarından senede 30-40 milyon £ skalasında alan bu takımların bütçelerinin fazla olması. Öte yandan bütçesel olarak daha mütevazı bir birliktelikten bahsetsek bile bu anlaşma ile Everton “big 6” sonrasında geriye kalanların en iyisi konumuna gelmiş durumda.

İngiliz hükümeti geçtiğimiz ocak ayında bahis şirketleri için düzenlemeyi yeniden gözden geçireceğini açıklamıştı. Özellikle çocukların ve gençlerin bahis reklamlarına oldukça fazla maruz kalması ve bununla ilişkilenmeleri üzerine bu adım atılmıştı. Premier Lig’de 20 takımın 10 tanesinin göğüs sponsoru bir bahis markası ve tüm takımların bir bahis partneri varken, hepimiz, bunun ne demek olduğunu sorgulamaya başladık. Şubat ayında da yeni Premier Lig CEO’su ayağının tozu ile yaptığı açıklamada “Premier Lig olarak bir bahis sponsorumuz yok; ancak, takımlarımızın mevcut durumuna baktığımızda da böyle bir yasaklamaya gitmeyeceğiz” diyerek endişeli bekleyişe adeta su serpti. Konuşmasının devamında futbol ve bahisin uzun süreli bir birlikteliği olduğunu, ancak mağdurun korunması noktasında yeniden düzenlenen yasa ile uyum içerisinde olacaklarını ve göğüs partnerliğinin iyi yönetilmesi gereken bir alan olduğunu da ekledi. Bu nedenle de Everton, Sports Pesa ile olan göğüs sponsorluğunu sonlandıracağını açıkladığında yine şaşırtıcı olmadı. Kulüp Sports Pesa partnerliğini sonlandırma kararının zor olduğunu söylerken ve katkılarından ötürü markaya teşekkürlerini iletirken “herkes tarafından güven duyulan ve birlikte büyüyebilecekleri bir marka” ile yola devam edeceklerini ekledi. Everton kulübünün güçlü toplumsal bağının ve kimliğinin bir parçası bu söylem. Yeni stadyum ile birlikte bu alanın maddi olarak da değerleneceğini ön görmek yanlış olmayacaktır.

Kulübün hem ticari hem sosyal çehresini değiştirecek önemli bir proje de (benim de bir maç izleme şansına sahip olduğum) Goodison Park yerine takıma ev sahipliği yapacak daha modern ve 52 bin 888 kişilik Bramley-Moore Dock Stadyumu planı. Maç günü gelirleri toplam gelirlerinin yüzde 8’ini oluşturan Everton için yüzde 25’ini oluşturan Arsenal ve diğer büyüklerle yarışabilmesi adına modern bir stadyum önemli adım. Merseyside’ın iki takımından diğeri olan Liverpool yeni stadyum planında 12 aylık bir erteleme açıklarken, pandemi Everton’un sahibi Farhad Moshiri için bu durumu yeniden düşünmesine bir sebep değil. Arsenal’in eski hissedarlarından Azeri iş adamı Alisher Usmanov’un ilgisi de projenin maddi olarak tutarlı bir zemine oturtulmasına yardımcı oluyor. Geçtiğimiz günlerde yeni stadyumun isim hakkını 30 milyon £ karşılığında rezerve eden milyarderin firması USM, hâlihazırda Everton’ın antrenman sahalarının partneri (Finch Farm Training Ground). Kredi alınması zor bir dönemde yatırımcıların bu ilgisi projenin planlandığı gibi tamamlanmasına iyimser bir bakış yaratıyor. Pandemi etkisi ile demir-çelik maliyetlerinin düşmesi, işsizliğin artması ile bölgede yaratılması planlanan istihdam da pozitif başka argümanlar. Otoriteler tarafından da proje sadece yeni bir stadyum olarak değil Merseyside bölgesinde gerçekleşecek majör ekonomik atılımın bir parçası olarak nitelendiriliyor. İnsanların sadece hafta sonu Liverpool maçları için geldiği turistik bir şehrin cazibesini 7/24 arttıracak birtakım yatırımları ve yatırımcıları da çekmesi planlanan bir proje Bramley-Moore Dock Stadı. Böyle bir durumda sonuçlarını önümüzdeki birkaç ayda değil ama, önümüzdeki 20-30 belki 40 yılda beklediğiniz bir yatırımı durdurmak için sahipler bir sakınca görmemekte haklı. Uzun vadeli plan yapmanın güzel yanı da bu.

Everton’un büyük değişimi COVID-19 etkisinde uzun süre duran futbolun kulüpteki kaybını telafi etmenin yanı sıra, ait olduğu topluma ve ülkeye yapacağı katkılar ile de cesur olduğu kadar sorumlu adımları içeriyor. Etkilerini görmeyi şimdiden merakla bekliyorum.

Nike ve Adidas’ın Avrupa futbolundaki dominasyonunun alışılagelmişliğinin dışında geçtiğimiz yıl Manchester City ile anlaşan Puma, sayı olarak olmasa da görünürlük ve imaj olarak başarılı bir promosyon dönemi geçirmişti.