En son onu Emlakbank kısaltmasıyla hatırlıyoruz. 2001 yılında tasfiye sürecine gireli beri gayrimenkulleri ve banka alacaklarıyla arada anılıyordu ama artık tasfiye süreci kaldırıldı. Yani bankacılığa dönebilir.

Emlak Bankası’nın geri dönüş hikayesinin ardındaki isim olarak; 15 yıldır yeniden faaliyet göstermesi için gayret gösteren, meclis üyelerine her yıl derdini anlatan Zeki Sayın’ı unutmamak gerekiyor. Bankanın yeni oluşumunda ve konumlandırılmasında da Zeki Sayın’ın yaşamı, deneyimi ve fikirlerinin önemli etkisi olacaktır.

Küllerinden doğan markalar…

Peki, banka yeniden güçlü marka olarak doğabilecek mi? Bankanın tarihi seyrine ve yeni döneme hazırlanırken Zeki Bey’in fikirlerinin ne olduğuna bakmadan, bazı markaların yeniden doğuşuna dair örnekler vermek istiyorum. Son çeyrek yüzyıldaki örneklerinin başında Nissan geliyor. Carlos Ghosn, 1999 yılında Nissan’ın COO’su olduğunda son 90’lı yılların başından beri şirket iflasın eşiğindeydi. 18 ay içinde Nissan “geri döndü”. Birkaç yıl içinde dünyanın en kârlı otomotiv şirketlerinden biri haline geldi. Kimileri Ghosn’a “Buzkıracağı” diyor, kimileri ise “Maliyet katili”. Onu “Pulp Fiction” filminde Harvey Keitel’ın oynadığı “problem çözücü” Winston Wolf karakterine benzetenler de var. Kim ne derse desin, Carlos Ghosn’un adı Jack Welch ve Steve Jobs gibi efsanevi “değişim liderleri” listesine eklendi. Peki, bu başarılı dönüşüm nasıl oldu?

Geleneklerin son derece önemli olduğu Japonya’da, Brezilya doğumlu, Lübnanlı bir ailenin çocuğu ve Fransız kültürünü benimsemiş bir kişi olmasına rağmen, kendini kabul ettirmeyi başardı. Bunun da ötesine geçerek, alışıldık iş yapma biçimlerine meydan okudu ve şirketi tepeden tırnağa değiştirdi. Ghosn ‘un yeniden doğuş için belirlediği yol haritası için neler anlatıyor bir bakalım:

. Firma kar odaklı değildir, oysa kar, hedeflerin merkezinde olmalıdır. Yöneticiler kararlarının sonuçlarından emin değildiler.

. Sonradan yapılan detaylı maliyet analizleri ile ortaya çıkan sonuca göre, 43 modelden sadece 4 ‘ü kar ediyordur(Ghosn, Shift, 2003, p. 1637)

. Toyota ‘nın başarılı olan stratejisi aynen kopyalanmış. Oysa reçete kopyalamak yerine, firmaya özgü bir çözüm bulunması gereklidir.

. Hedeflerin süreleri çok uzun tutulmuştu. Aciliyet insanların içine işlememiş.

. Hedeflerin nicelikleri ve öncelikleri net değildi.

. Sorunlara alışkınlık sinmiş.

 Departmanlaşmanın sonucu olarak, bilgiyi paylaşmamaya ve sorumluluk hissedilmemeye başlanmış.

. Yenilikçi fikirlere sahip olanlar seslerini duyuramamış.

Aslında bütün bu maddeler bir banka için de kullanabilir. Dahası Emlak Bankası’nın ne borcu var, ne de ciddi bir sermaye arayışı bulunuyor.

Bir diğer hikaye Harley Davidson’dur. İkinci Dünya Savaşı sürecinde bütün metal sanayiler, üretimlerini savaş tedarikçiliğine yöneltildi. Haliyle savaş sonrası yeni bir dünya kurulmuştu ve yeniden yapılanmaları zor oldu. Ancak Baby Boomer’lar yani savaş dönemi doğan ve yirmi yıl sonra her biri Çiçek Çocuk olan neslin en önemli Volkswagen minübüsleri ile Harley Davidson motosikletleri oldu.

Ancak 1969 yılında şirketi alan grup, önemli işçi çıkardı ve üretimlerini düşürdü. Bu dönemde Japon motosikletlerinin dünya pazarına girme dönemiydi. Sarsıntı dönemi 1983 yılında yabancı otomobillere yüzde 45gümrük vergisi konulmasıyla kıpırdanmaya başladı.

2001 yılında “Come Home” (Eve Dönün) sloganıyla başlayan organizasyon ise tam bir yeniden doğuş hikayesedir. Beş ayrı şehirden Harleyciler, Harley’in doğum yeri olan Milwaukee’de toplandı. Bu müthiş organizasyonun amacı, Harley tutkunlarının bir aile olduğunu göstermekti. 50 bin kişinin kayıt yaptırmasına rağmen, katılım 125 bin kişi oldu. Organizasyonun yapılacağı merkeze 150 km uzaklıktaki otellerde bile bir yıl önceden rezervasyonlar dolmuştu. Marka öyle bir aidiyet kazandı ki insan vücuduna ilk dövme yapılan marka Harley Davidson oldu. Ayni şekilde dünyanın en büyük taraftar grublarında başında HOG’lar (Harley Owner Group) geliyor. Bakalım, elektrikli ve otonom araçlar dalgasını Harley nasıl atlatacak.

Bir diğer diriliş hikayesi de Prada ve buna imza atan aykırı biriydi.. Başlangıçta sadelik, lüks, kalite ve şıklık temalarıyla deri çanta üreterek hayata geçen Prada markasını, 2000’li yıllarda moda endüstrisi karşısında yıkılması zor bir dev haline getiren Mario Prada’nın torunu Miuccia Prada oldu. Torun Prada, markanın imajını yenilerken eşi Patrizio Berteli de işin finans bölümüne yoğunlaşıp markayı el ele yeniden diriltiyorlar. Ve bu diriliş bugün tüm gücüyle yerini korumaya devam ediyor. Asıl İlginç olan ise, Miuccia Prada, siyasal bilgiler doktorasının ardından ilgilendiği mim sanatını bırakıp, aile şirketinin başına geçmek yerine kendi yoluna baksaydı, markanın yeniden doğuşu, bugün özel bir kitapla şereflendirilir miydi? Zor... Yani birileri herşeyini elindeki markaya vermelidir…

Emlak Bankası’nın tarihi

Emlak Bankası’nın doğuşu, gelişmesi, değişmesi ve tasfiyeye girmesi ve ardından 16 yıl sonra yeniden doğmasının izlerini yukarıda örneklerde bulabilirsiniz. Zeki Sayın ile son 15 yılda, defalarca bunun sohbetini yapmıştık. Beklentileri fazlaydı ve bir sevdaya dönüştü. Sohbetlerimden elde ettiğim notlar ve arşiv bilgileriyle bütün bu sürece birlikte bakalım. Emlak Bankası, Türk bankacılık tarihinde önemli bir yere sahip. Hafızalarımızı tazelemek açısından bankanın geçmişinden biraz bahsedelim. Banka, Türkiye`de halkın inşaat teşebbüslerini desteklemek, gerekli kredileri sağlamak ve yetim haklarını korumak amacıyla Atatürk`ün talimatları doğrultusunda 3 Haziran 1926 tarihinde “Emlak ve Eytam Bankası” adı altında kuruldu. Emlak ve Eytam Bankasının diğer bankalardan ayırt edici özelliği, gayrimenkul ipoteği karşılığında borç para veren bir kamu bankası olmasıdır. Gayrimenkul alanındaki ilk projesi 1946 yılında tamamlanan 434 konutluk Saraçoğlu Mahallesidir. 1 Eylül 1946 tarihinde 110 milyon TL sermaye ile Türkiye Emlak Kredi Bankası Anonim Ortaklığı kuruldu. Türkiye Emlak Kredi Bankası 1988 yılına değin çalışmalarını sürdürdü. Geçen 42 yıllık süre içerisinde banka Türkiye`nin gerek konut, gerekse ticari bankacılık sektörüne imzasını attı. İnşa ettiği çağdaş konutlar, vermiş olduğu konut ve ticari krediler tüm bankacılık hizmetleri ile sektördeki yerini aldı. Bu dönemin en önemli uygulamaları; AnkaraYenimahalle, Ankara-Telsizler, İstanbul-Levent, İstanbul-Koşuyolu, İstanbul-Emekli Subay Evleri, İstanbul-Ataköy, İzmir-Denizbostanlısı, Edirne-Mimar Sinan, Eskişehir-Yunuskent, Urfa, Çankırı ve Diyarbakır konutlarıdır. Kendi döneminin en prestijli ve planlı konutlarını üretti. Hep ilklerin bankası olan Emlak Bankası geçmişte Engin Civan döneminde yolsuzluklarla da çok anıldı. Türkiye’nin kurumsal logo çalışması yapan ilk kurumlarından da biri. Bu banka 2001 krizinden sonra Ziraat Bankası’nın emlak şubesi olarak hizmet vermeye başladı. Yine aynı yıl Türkiye Emlak Bankası Anonim Şirketi’nin bankacılık işlemleri yapma ve mevduat kabul etme yetkisi sona ererek tasfiye haline girdi.