556 Sayılı Markaların Korunması Hakkında Khk Hükümleri Çerçevesinde Ortak Marka Kavramı

Marka en genel olarak sahipleri ve işlevleri dikkate alınarak “ferdi marka”, “ortak marka” ve “garanti markası” olmak üzere üçe ayrılmaktadır.[1] Ferdi marka, bir üretim veya ticaret veya hizmet işletmesine ait olup onun tarafından kullanılan markadır. Marka üzerinde kural olarak bir gerçek veya tüzel kişi hak sahibidir. Bununla birlikte, üzerinde iştirak (elbirliği) veya müşterek (paylı) hak sahipliği bulunması halinde de marka ferdi marka sayılır. Ferdi markanın ayırt edici özelliği, marka üzerinde mutlak bir hakkın varlığı ve bu hakkın bir veya birkaç kişiye (iştirak halinde veya müşterek) ait olmasıdır. Ferdi markalar üzerinde kullanıldıkları şeyin niteliğine göre mal veya hizmet markası olarak ikiye ayrılırlar. Mal (Emtia) markaları, malların veya ambalajlarının üzerinde kullanılan  ve malları diğer işletmelerin mallarından ayırt ederken; hizmet markaları bir işletme tarafından piyasaya sunulan hizmetleri diğer işletmelerin hizmetlerinden ayırt etmektedir. Örneğin, İpana ve Ülker  ferdi  mal markası iken Akbank,DHL ve Yurtiçi Kargo markaları ferdi hizmet markasıdır. Ortak marka, birliğe dahil üyelerin belirli standart ve kriterlerde üretim yapmalarını sağlayacak ortak bir strateji anlayışı oluşturarak, yerel işletmeler arasında çatı işbirlikleri kurulması gibi yerel gelişmelerin gerçekleşmesini sağlayabilir. Ortak marka, birliğe dahil işletmelerin mal veya hizmetlerini bir örnek şekilde markalamalarına imkân hazırlama, ayrı ayrı markalamadan doğan masraflardan (reklam, pazarlama vb gibi) kaçınma, birliğin sahip olduğu aidiyet duygusu nedeniyle birliğin üçüncü kişiler nezdinde sağladığı güvenceden yararlanma veya belirli bir piyasa avantajının sağlanması, yerel ve bazen uluslararası ürünlerin pazarlanmasında kolaylık sağlama, birlik tarafından belirlenmiş diğer özellikleri göstermek veya coğrafi kaynağa işaret etmek gibi düşüncelerle kullanılabilir. Garanti markası marka sahibinin kontrolü altında kullanılan, bu markayı kullanmaya  yetkili kılınmış işletmeler tarafından üretilen mal ve/veya sunulan hizmetlerin ortak özelliklerini, üretim usullerini, coğrafi kaynaklarını ve kalitesini garanti etmeye yarayan işarettir. Bu markalar, herhangi birine bu markayı taşıyan ürünlerin belirli yerleşmiş standartları taşıdığını garanti etmektedir. Örneğin uluslararası  alanda kabul edilmiş “ISO 9000” kalite standart markaları,  malın yeni ve kaliteli yünden imal edildiğini gösteren WOOLMARK  markası ve bir malın Türk standartlarına uygun imal edildiğini gösteren TSE  markası bu nitelikte markalardır. Ortak markalar 556 Sayılı MarkKHKm.2/a, m.8/VI  ve m.55 ila 60 arasında düzenlenmiştir. Ancak ortak markaya uygulanacak hükümler bunlardan ibaret değildir. Bu hükümler dışında kalan ferdi markaya ilişkin birçok hüküm ortak markalar hakkında da uygulama alanı bulacaktır. Bu bağlamda, ortak markalar ferdi markaya ilişkin genel kriterlere tabi bulunduğu için, 556 Sayılı KHK içerisinde yer alan ve esas itibariyle ferdi markalara uygulanan diğer hükümler, mahiyetine uygun düştüğü ölçüde ortak markalar hakkında da uygulanacaktır. Ortak markalar, ferdi markalar ile garanti markaları arasında yer almaktadır. Ortak marka kavramını tanımlamaya çalışan mevzuat hükümlerinin karmaşık ve birbiriyle çelişen ibareler içermesidir. Gerçekten, kavramı ilk olarak tanımlayan MarkKHK m.55’ e göre ortak marka, üretim veya ticaret veya hizmet işletmelerinden oluşan bir grup tarafından kullanılan işaret iken, bu kararnamenin uygulanmasına dair yönetmeliğe göre ortak marka, bir sözleşme çerçevesinde tüzel kişilerin veya  tüzel  kişilik  meydana  getirmeksizin  bir araya gelen gerçek kişilerin oluşturduğu birliğe dahil işletmelerce üretilen mal ve/veya hizmetleri, diğer işletmelerin mal ve/veya hizmetlerinden ayırt etmeye yarayan ve bu işletmelerce ayrı ayrı kullanılabilen işareti ifade etmektedir. İki mevzuat hükmü birbirinden farklı tanımlar ortaya koydukları gibi aralarında da açık uyumsuzluk mevcuttur. Özellikle ortak markanın sahibi konusunda her iki mevzuat hükmü farklı kavramlara yer vermişlerdir. 556 Sayılı MarkKHK   m.55 hükmü ortak markanın sahibi olarak “grup” kavramına yer verirken; yönetmelikde  “birlik” kavramını  kullanmıştır. Bir diğer fark ise kararnamede grubun tüzel kişiliği konusuna hiç değinmez iken; yönetmelik gerçek kişilerin oluşturduğu birliğin tüzel kişilik meydana getirmemesi şartını belirleyici hale getirip vurgulamaktadır. Bu durumu göze alarak ortak markayı: Tüzel  kişilik  meydana  getirmeksizin  bir araya gelen gerçek veya tüzel kişilerin oluşturduğu birliğe dahil işletmelerce üretilen mal ve/veya hizmetleri, diğer işletmelerin mal ve/veya hizmetlerinden ayırt etmeye yarayan ve birliğe dahil olan işletmelerce bir  sözleşme ve teknik yönetmelik çerçevesinde ayrı ayrı kullanılabilen işarettir şeklinde tanımlamak mümkündür. Bu tanıma göre ortak bir markanın sahipliği birliğe ait olacaktır. Birlik, mal ve/veya hizmet işletmelerinden oluşan bir yapıdır. Üyelerinden bir kısmı bu nitelikte olmayan, örneğin tüketici kuruluşu veya sosyal amaçlı dernek yahut hayır vakfı olan bir birlik adına ortak marka oluşturulamaz Birliğin tüzel kişiliğe sahip olabilip olamayacağı hususu kararname ve yönetmelikte çok açık olarak ifade edilmemiştir. Ortak markayı kullanmaya yetkili olan işletmeler teknik yönetmelikte gösterilir (556 Sayılı KHK m.56/III). Ortak marka, birden fazla kişinin hak sahipliğinde olan ferdi markadan farklıdır. Zira, birden çok kişinin hak sahipliğinde olan ferdi markanın kullanımı müşterek veya iştirak halinde hak sahipliği esaslarına göre gerçekleşmektedir. Ortak marka kavramı bir holding, konzern veya daha geniş anlamda bir grup tarafından kullanılan grup markasından farklıdır. Grup markası, bir gruba dahil olmak üzere faaliyet alanları farklı olabilen, yani aynı hakimiyet çatısı altında bulunan aynı veya farklı konularda iştigal eden işletmeler tarafından kullanılan markadır. Bu marka grup işletmeleri tarafından, varsa kendi markaları yanında, gruba mensubiyetlerini göstermek için kullanılır. Örneğin, Ülker grubuna bağlı olan tüm işletmelerin, kendi markaları yanında kullandıkları “Ülker” markası ve Sabancı grubuna dahil olanların markalarına ekledikleri “SA” markası bir grup markası olup ortak marka değildir. Grup markası, gruba hakim tüzel kişi (çoğunlukla bir holding) adına tescilli olup gruba bağlı işletmelere de kullandırılan ferdi marka niteliğine haiz bir markadır. Oysa, ortak marka bir grup veya birlik adına değil, birlik üyeleri adına tescillidir. Ortak markanın fonksiyonlarından yararlanma düşüncesi birbiriyle bağımlı işletmeler arasında var olabileceği gibi birbirlerinden bağımsız işletmeler arasında da söz konusu olabilir.  Örneğin TPE nezdinde tescilli ortak marka statüsünde olan TARİŞ markasında olduğu gibi. Ortak markanın tescili için başvuru yapılırken, başvuru evrakı ile birlikte markanın kullanılma usul ve şeklini gösterir, noter onaylı (MarYön m.8/e) bir teknik yönetmeliğin verilmesi zorunludur (556 Sayılı KHK m.56/I). Teknik yönetmelik, ortak markayı çok sahipli ferdi markadan ayıran en önemli unsurdur. Bir teknik yönetmeliğe dayalı olmaksızın birden çok kişi adına tescil edilen ve birden çok kişi tarafından kullanılan marka, ortak marka değildir. Bu marka ferdi marka statüsünü haiz olup marka sahipleri, bu markayı müşterek veya iştirak halinde hak sahipliği esaslarına göre kullanacaklardır. Ortak marka teknik yönetmeliği, başvuru sahibi/sahipleri gerçek kişi ise ad ve soyadlarını, tüzel kişi ise ticaret unvanlarını, adreslerini, başvuruya ilişkin tek bir tebligat adresini, marka örneğini,  markanın hangi mal ve hizmetlerde ne şekilde kullanılacağını ve markanın kullanım usullerini açıklamalıdır. Ortak markayı kullanmaya yetkili olan işletmelerin de belirtilmesi zorunlu olan bu teknik yönetmelik, kamu düzenine ve genel ahlaka aykırı hükümler içermemelidir. Teknik yönetmelik, 56’ncı maddede öngörülen şartları içermediği takdirde, teknik yönetmelikte gerekli değişikliklerin yapılması, Enstitü tarafından marka sahibine bildirilir. Marka sahibi bildirim tarihinden itibaren altı ay içerisinde gerekli değişiklikleri yapmaz  ve teknik yönetmeliği düzeltmez ise, ortak markanın tescil talebi reddedilir (556 Sayılı KHK m.58). Teknik yönetmelikte yapılacak değişiklikler Enstitü tarafından onaylanmadıkça uygulanmaz (556 Sayılı KHK m.57/I). Değişikliklerin tescili talebi birlik üyelerinin tamamı tarafından –oybirliği- Enstitüye yöneltilmelidir (556 Sayılı KHK m.56/III).  Ortak marka sahiplerinden sadece biri veya birileri tarafından yöneltilen talepler reddedilir.
 Anasayfa'ya Dön

YORUM YAZIN

Max. 255 karakter girebilirsiniz

Yorumunuz Alınıyor

Boş Yorum Gönderemezsiniz

YORUMLAR

Hiç Yorum Yok

BENZER HABERLER