İnsan beynini dijital cihazlarla birleştirecek arayüzler geliştirme fikri son dönemde sık sık gündeme geliyor. Elon Musk’ın oldukça ilgi gören nöral ağ projesinin yanı sıra, Facebook da beyni dışarıdan okuyabilen bir cihaz geliştirmenin peşinde. Bu teknolojinin, telepati yoluyla iletişim kurmak gibi oldukça sıra dışı faydaları olacağı malum. Ancak yapısı itibarıyla, beyin-bilgisayar arayüzleri kötü amaçla kullanılmaya da müsait.Bu endişeleri dile getiren Basel Üniversitesinden Nöroetikçi Marcello Ienca ve Zürih Üniversitesinden İnsan Hakları Avukatı Roberto Andorno, konu ile ilgili dört yeni temel insan hakkı hazırladı. Burada amaç, teknolojinin getireceği potansiyel tehlikelere karşı insan zihnini korumak ve kötü kullanımın önüne geçmek. Büyük şirketlerin günümüzde bile özel verilerimizi ele geçirmek için neler yaptığını düşündüğümüzde, beynimizi okuyabilen cihazların ne kadar tehlikeli olabileceğini hayal etmek bile zor.Ienca ve Andorno’nun önerileri şu şekilde:
- Bilişsel özgürlük hakkı: Bireyler beyin bilgisayar arayüzü teknolojilerini kullanma ya da kullanmama kararı vermekte özgürdür. Kimse bu teknolojileri kullanmaya zorlanamaz ya da kullanmaktan alıkonamaz.
- Zihinsel mahremiyet hakkı: Hiç kimse, durum ne olursa olsun, beynine bağlı cihazlar tarafından toplanan verileri paylaşmak zorunda değildir. Düşünceler kişinin özel mülkiyetidir ve paylaşmaya zorlanamazlar.
- Zihinsel bütünlük hakkı: Bir bireyin zihnine izinsiz erişim ile müdahale etmek, hacklemek ve bu yolla zihinsel faaliyetlerine erişmek ya da anılarını silmek suçtur.
- Psikolojik devamlılık hakkı: Kişinin psikolojik durumu, alacağı kararlar ya da belirli bir konudaki düşüncesi dışarıdan müdahale ile değiştirilemez.
Tüm bunlar çoğu kişi için ortak endişe haline gelecek gibi dursa da her yenilikte bir temel insan hakkı icat etmek gereksiz bir uğraş olarak da görülebiliyor. Bunun yerine mevcut hakların yeni teknolojilere uygulanması da bir seçenek olabilir.Yine de araştırmacılar, gerekli önlemleri almanın yararı olacağını, geç kalmaktansa biraz korumacı yaklaşmanın daha olumlu sonuçlar doğuracağını düşünüyor.Haberin Kaynağı
